Agenda

Een overzicht van activiteiten die te maken hebben met het land, de taal of de cultuur.
Lees verder...

De statistieken

Vandaag 40
Deze week 134
Deze maand 1722
Sinds 11-2008 1068689

Over het Catalaans



 

 

Landen waar Catalaans gesproken wordt: Spanje, Frankrijk, Italië en Andorra.
Het Catalaans is een officiële taal in: Spanje, Italië en Andorra
Aantal moedertaalsprekers: Rond de 10 miljoen sprekers.
Eigen benaming: Català, of voluit:
La llengua català.
Alfabet: Romeins (Latijns).
Aantal letters in het alfabet: 26 (Van A tot Z).
Regulering:
(Spelling, etc.)
Institut d'Estudis Catalans /
Acadèmia Valenciana de la Llengua.
Classificatie:
(Taalfamilie)
Indo-Europees
--------> Romaans
-----------> Ibero-Romaans
------------------------> Catalaans
Catalaans is sterk verwant aan: Spaans, Italiaans en Frans.
Catalaans is in mindere mate ook verwant aan: Roemeens, Portugees, Latijn en Papiamento.
Het Catalaans is een verre verwant van: Russisch, Albanees, Grieks, Iers, Perzisch, Hindi, Armeens en Litouws.

 

Inleiding
Het Catalaans is een Romaanse taal die vooral gesproken wordt in Spanje, voornamelijk in de regio Catalonië. Daarnaast wordt de taal gesproken in Andorra en delen van Frankrijk en Italië.
Rond de 10 miljoen mensen spreken Catalaans. Het Catalaans wordt in verschillende varianten gesproken, maar er bestaat wel een standaard geschreven taal, die is gebaseerd op het Centraal-Catalaans. Dat is de taal zoals die gesproken wordt in en rond Barcelona. Het Catalaans is geen dialect van het Spaans, het wordt als een volwaardige taal beschouwd.
In Catalonië noemen de mensen hun taal la llengua català.


Op de Ramblas in Barcelona kun je de Catalaanse taal horen.

 

Alfabet
Het Catalaans maakt gebruik van het Latijnse (Romeinse) alfabet. Het Catalaanse alfabet telt 26 letters. De typisch Spaanse letter Ñ wordt in het Catalaans niet gebruikt. Een bijzonderheid in het Catalaans is het gebruik van de middenpunt (punt volat) zoals in het woord col·lega. Deze punt scheidt de dubbele L, om aan te geven dat beide letters afzonderlijk uitgesproken worden en niet, zoals gebruikelijk bij de dubbele L, als LJ.
Lees meer over het alfabet....

 

Geografische verspreiding
Het centrum van de Catalaanse taal ligt in de autonome gemeenschap Catalonië, aan de oostkust van Spanje. Daarnaast wordt het Catalaans nog gesproken in:
- Andorra
- Roussillon (Zuid-Frankrijk)
- Het oosten van de Spaanse regio Aragón.
- Het oosten van de Spaanse regio Valencia.
- Het noordoosten van de regio Murcia.
- De Balearen (eilandengroep ten oosten van Spanje)
- De stad Alghero (Sardinië).
De Catalaanstalige gemeenschap leeft dus verspreid over 4 landen: Spanje, Andorra, Frankrijk en Italië.

 

 

Verwantschap met andere talen
Het Catalaans behoort tot de Romaanse talen. Dat zijn de talen die zijn voortgekomen uit het Latijn. De belangrijkste talen binnen deze groep zijn het Frans, Italiaans, Spaans, Portugees en Roemeens. Binnen deze groep heeft Catalaans de meeste verwantschap met het Spaans en met de Zuid-Franse dialecten (Occitaans).
De Romaanse talen behoren tot de grote Indo-Europese taalfamilie. Tot deze taalfamilie behoren ook o.a. de Germaanse en Slavische talen. Als we ons een taalfamilie voorstellen als een echte familie, dan zou je kunnen zeggen dat het Spaans een broer is van het Catalaans, het Italiaans een neef en het Nederlands een achterneef.

 

Geschiedenis van het Catalaans
Het Catalaans is net als de andere Romaanse talen ontstaan uit de Latijnse volkstaal. Na het uiteenvallen van het Romeinse Rijk ontwikkelde het Latijn zich tot verschillende talen.

Arabische invloeden
In het jaar 711 vielen de Moren (Arabische veroveraars) het Iberisch Schiereiland binnen. Gedurende de rest van de Middeleeuwen zou de Arabische cultuur een stempel drukken op de taal en cultuur van de regio. Het Spaans en het Portugees hebben daardoor veel woorden van Arabische oorsprong. De regio Catalonië heeft minder lang onder het Moorse juk moeten leven dan andere delen van het Iberisch Schiereiland. Het Catalaans is daardoor minder sterk beïnvloed door het Arabisch en is dus dichter bij het Latijn gebleven dan het Spaans.

Opkomst als geschreven taal
Hoewel het Latijn al vroeg in de Middeleeuwen veranderde in de Romaanse volkstalen, bleef het klassiek Latijn de norm voor de geschreven taal. Daar kwam pas rond de 13e eeuw verandering in. De filosoof en filoloog Ramon Llull (1235-1316) was de eerste Europese schrijver die een Romaanse taal boven het Latijn verkoos voor zijn publicaties. En hij koos voor het Catalaans. De Catalaanse taal beleefde daarna van de 13e tot de 15e eeuw een literaire bloeitijd.

Onderdrukking
Na de ontdekking van Amerika in 1492 neemt de politieke macht van het Huis van Castilië enorm toe. En daarmee ook de invloed van hun taal, het Castiliaans (standaard-Spaans). In Catalonië betekende dit dat er een verspaansing van het culturele leven plaatsvond. In 1714 wordt het Catalaans zelfs verboden door de dan heersende dynastie, het Huis Bourbon.
In de 19e eeuw neemt de belangstelling voor het Catalaans toe. Het is de tijd van de Romantiek, een periode in de Europese geschiedenis waarin er veel belangstelling is voor culturele eigenheid, voor een gevoel van verbondenheid met eigen volk en taal. Maar ook de politieke en sociaal-economsiche wind zit mee: Spanje verliest één voor één haar koloniën, de industriële revolutie brengt welvaart en macht naar Catalonië en de opkomende burgerij kiest voor het Catalaans. In 1931 krijgt het Catalaans zelfs officiële erkenning. Dit is echter maar voor korte duur. De Spaanse Burgeroorlog breekt uit. In 1939 komt de fascistische dictator Francisco Franco aan de macht. Zoals vrijwel alle dictators houdt hij niet zo van streektaal. Hij ziet streektaal als een bedreiging voor de centrale macht. Het Catalaans wordt verboden en alle Catalaanstalige boeken van na 1850 laat hij vernietigen.

Nieuw leven
Na de dood van Franco in 1975 werd de democratie nieuw leven ingeblazen. Daar hoorde ook een federalisering van het land bij met respect voor de regionale eigenheid van de regio's. De autonome regering van Catalonië voert sindsdien een actief beleid om het gebruik van het Catalaans te bevorderen. Het onderwijs is in het Catalaans, er zijn Catalaanse kranten (Avui, el Punt) en er is een bloeiende muziekscène, met als bekendste zanger Lluís Llach.
Sinds de laatste 20 jaar wordt er wel gesproken over een Europese Streektaalrenaissance: Politieke en economische beslissingen worden steeds vaker op Europees of internationaal gebied genomen. In cultureel opzicht richten mensen zich daardoor liever op kleinere samenlevingsverbanden. De verbondenheid met de eigen regio wordt meer gevoeld dan de verbondenheid met de eigen staat: Mensen voelen zich eerder Limburger dan Nederlander, eerder Catalaan dan Spanjaard. Ook deze ontwikkeling zorgt voor blijvende aandacht voor de Catalaanse taal en draagt bij aan een bloeiend Catalaans cultureel leven.
In 2015 winnen verschillende separatistische partijen een absolute meerderheid in het regionale parlement. Sindsdien klinkt de roep om een onafhankelijke Catalaanse staat steeds luider. In 2017 ontstaan er grote spanningen tussen de Spaanse centrale overheid en de Catalaanse regionale overheid over dit onafhankelijkheidsstreven.

 

 

 




  2024 Harmen W. Schoonekamp | contact | Talennet | sitemap...





Citaat van de dag

"Een woordenboek is het hele universum in alfabetische orde.
Un diccionari és l'univers sencer en ordre alfabètic. "
- Anatole France -
(1844-1924)

Advertenties

Ook adverteren op deze pagina?